Fatiha Suresi, İslam’ın kutsal kitabı Kur’an-ı Kerim’in ilk suresidir ve Mekke döneminde inmiştir. Adını “başlangıç” anlamına gelen “Fatiha” kelimesinden alan bu sure, toplam yedi ayetten oluşur. Diğer adları arasında “Ümmü’1-Kitab” (Kitab’ın özü), “es-Seb’ul-Mesani” (Tekrarlanan yedi ayet), “el-Esas”, “el-Vafiye”, “el-Kafiye”, “el-Kenz”, “eş-Şifa”, “eş-Şükr” ve “es-Salat” bulunmaktadır.
İslam inancına göre, Kur’an’ın temel prensipleri Fatiha Suresi’nde özlü bir şekilde ifade edilmiştir. Bu surede, yalnızca övgüye layık olan tek Allah’ın varlığı, O’nun hakimiyeti, biricik mabut oluşu ve kulluğun sadece O’na yapılması vurgulanmaktadır. Ayrıca, bu surede, Allah’tan yardım istemenin ve O’na yönelmenin önemi vurgulanarak kullara doğru yolu bulmada rehberlik edilmektedir.
Fatiha Suresi, sadece inanç esaslarını değil, aynı zamanda eşsiz bir dua ve yakarışı içinde barındırmaktadır. Her bir ayeti, derin bir anlam ve güzellik içermekte olup, bu sure, Müslümanlar için hayatları boyunca tekrarlanan bir dua niteliğindedir.
Bu kutsal metnin Arapça okunuşu, Türkçe anlamı, yazılışı, meali, fazileti ve tefsiri gibi detaylar, İslam’ı anlamak ve yaşamak isteyenler için önemli bir kaynaktır. Fatiha Suresi, sadece ibadetlerde değil, aynı zamanda günlük hayatta da rehberlik eden eşsiz bir kaynaktır.
Fatiha Suresi Arapça Okunuşu
Bismillahirrahmanirrahim.
1- Bismillahirrahmanirrahim.
2- Elhamdü lillahi rabbil’alemin
3- Errahmanir’rahim
4- Maliki yevmiddin
5- İyyake na’budü ve iyyake neste’in
6- İhdinessıratel müstakim
7- Sıratellezine en’amte aleyhim ğayrilmağdubi aleyhim ve leddallin
Fatiha Suresi Türkçe Anlamı
Rahman ve Rahim olan Allah’ın ismiyle.
1- Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla.
2- Hamd (övme ve övülme), alemlerin Rabbi Allah’a mahsustur.
3- O, rahmandır ve rahimdir.
4- Ceza gününün malikidir.
5- (Rabbimiz!) Ancak sana kulluk ederiz ve yalnız senden medet umarız.
6- Bize doğru yolu göster.
7- Kendilerine lütuf ve ikramda bulunduğun kimselerin yolunu; gazaba uğramışların ve sapmışların yolunu değil! Amin.
Fatiha Suresi Konusu
Fatiha Suresi, Kur’an-ı Kerim’in temel mesajlarını, bilgilerini ve hükümlerini özetleyen bir suredir. Kur’an’ın amacı, insanların dünya hayatını düzenlemek ve bu düzenin ardından ebedi saadeti elde etmelerini sağlamaktır. Bu hedefe ulaşmak için ise şu unsurlar önemlidir: Emir ve yasaklara ihtiyaç, bu emir ve yasakların kaynağının Allah olduğunu bilmek, bu imanı güçlendirmek için mükafat ve ceza vaadi.
Fatiha Suresi, “yevmi’d-din”e kadar olan kısmıyla birinci unsuru, “müstak^m”e kadar olan kısmıyla ikinci unsuru ve geri kalanıyla mükafat ve ceza vaadini içerir. Aynı zamanda, bu konuları desteklemek, canlı bir şekilde anlatmak ve geçmişten ibret alınmasını sağlamak amacıyla Kur’an kıssalarının özü de bu surede veciz bir şekilde ifade edilmiştir.
Kur’an-ı Kerim’in içeriği, bilgi, irşad ve talimat olmak üzere iki ana kategoriye ayrılabilir. Birincisinde Allah, peygamberlik, gayb alemi gibi konular yer alırken, ikincisinde ibadetler, ahlaki hükümler ve öğretiler bulunmaktadır. Fatiha Suresi, bu konuları ya sözüyle ya da özüyle içermekte ve aklın önünü açarak ışık tutmaktadır.
Surenin başındaki “Hamd Allah’a mahsustur” ifadesi, Allah’ın yetkinlik sıfatlarını yücelten bir övgüyü içerirken, diğer ifadeler de Allah’ın yaratma, rahmet ve adalet sıfatlarına vurgu yapmaktadır. Aynı zamanda, “Yalnız sana kulluk ederiz” ve “Yalnız senden yardım dileriz” cümleleri imanı, ihlası ve tevhidi ifade etmektedir.
“Bi” edatından başlayarak besmele, Fatiha ve Kur’an’ın genelinde ilahi sırların perde perde açıldığı bir süreci temsil eder. Bu süreçte, kul ile Allah arasındaki ilişkinin ana teması “musahabe” (beraberlik) ve “istiane” (yardım dileme) şeklinde ifade edilir. Besmelenin geri kalanı ve Fatiha, bu ilişkiyi daha da detaylandırarak, diğer sureler ve ayetlerle bir bütünlük oluşturarak anlatır.
Fatiha Suresi Nuzül
Mushafta birinci sırada bulunan, nüzul sıralamasında ise beşinci olarak yer alan Fatiha Suresi, Hz. Muhammed’in peygamberliğinin ilk yıllarında Mekke’de nazil olduğuna dair genel bir mutabakat bulunmaktadır. Ancak, bu surenin nüzul sebebiyle ilgili özel bir olay kaynaklarda yer almamaktadır. Fatiha Suresi, Kur’an’ın bir özeti ve aynı zamanda ön sözü gibi işlev görmektedir.
Her mümin için önemli bir ibadet olan namazda, Fatiha Suresi’nin her rekâtında Rableriyle konuşur gibi okunması, bu sure aracılığıyla Allah’a yaklaşmayı ifade eder. Surenin muhkem ve özlü ifadeleri, müminin dua, övgü ve yakarışlarını içerir, böylece Fatiha, ibadetin kalbi olan namazda bir derinlik ve bağ kurma aracıdır.
Fatiha Suresi, kulların Rabbleriyle iletişim kurmalarına vesile olması, Rableriyle konuşurcasına dua etmelerini teşvik etmesi ve bu yolla Allah’a daha yakın olmalarını sağlaması açısından önemli bir rol oynamaktadır. Her kelimesi derin anlamlar barındıran bu sure, Müslümanların günlük ibadetlerinde Rableriyle daha yakın bir ilişki kurmalarına yardımcı olur.
Fatiha Suresi Fazileti
Fatiha Suresi, hem bütünüyle okunan dua hem de sadece “elhamdülillah” gibi ifadelerle dile getirilen hamdin değeri, müminin dini hayatındaki önemi konusunda pek çok sahih hadis bulunmaktadır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.), “Zikrin en üstünü ‘la ilahe illallah’, duanın en yücesi ‘elhamdülillah’tır” buyurarak hamdin eşsiz bir değerine vurgu yapmıştır. Ayrıca, “Allah’a hamd ile başlamayan her önemli işin sonu güdüktür” ilkesiyle, hamdin hayatımızın her anında önemli bir yer tutması gerektiğine dikkat çekilmiştir.
Fatiha Suresi’nin, Kur’an’ın bir özeti gibi değerlendirilmesi, peygamberimiz tarafından da teyit edilmiştir. Hz. Muhammed (s.a.v.), sahabi Ebu Said b. Mualla’ya, mescidden çıkmadan önce Kur’an’ın en büyük suresini bildireceğini söyleyip ardından bunun Fatiha olduğunu açıklamıştır.
Ayrıca, birçok sahih hadiste Fatiha Suresi’nin şifa özellikleri üzerine de vurgu yapılmıştır. Bu, bu surenin okunmasının sadece manevi değil, aynı zamanda fiziksel sağlık üzerinde de olumlu etkiler bırakabileceğini ifade etmektedir.
Fatiha Suresi’nin öncesinde okunan “Euzü” veya “istiaze” cümlesi, mushafa yazılmamış olmasına rağmen, Kur’an okuma esnasında şeytandan Allah’a sığınmayı ifade eder. Bu, Kur’an’ı okumaya başlarken yapılan bir ritüel olup, “Kur’an okuyacağın vakit o kovulmuş şeytandan Allah’a sığın” (Nahl 16/98) ayetiyle desteklenmiştir. Bu çekilen “Euzü” cümlesi, farklı müctehitlere göre farz olabileceği gibi, çoğunluk tarafından tavsiye edilen bir davranış olarak kabul edilir.
Şeytanın kötü etkilerinden korunmak ve insanların hayatlarına olumsuz müdahalelerden kaçınmak için “Euzü” çekmek, aynı zamanda müminin imtihan şuurunu canlı tutarak manevi bir uyanıklık ve tedbirli olma durumunu da teşvik etmektedir. Bu, kötülüğe karşı iyilikle karşılık vermenin, euzü çekerek şeytanın vesvese ve kışkırtmalarından uzaklaşmanın, insanın imanını güçlendiren bir mücadele süreci olduğunu gösterir.
Fatiha Suresi Tefsiri
Surelerin başında bulunan besmele cümlelerinin, Kur’an-ı Kerim’in mushaflarda ilk defa toplanmasından itibaren yazılageldiği, aynı dönemde Kur’an’a dahil olmayan hiçbir şeyin mushafa yazılmadığı dikkate alınırsa –aksine görüşler bulunmakla birlikte– her surenin başındaki besmeleyi, surenin ayet sayılarına dahil olmayan ayrı bir ayet olarak kabul etmek gerekmektedir. Hanefi fıkıhçılarının görüşleri de böyledir (Cessas, Ahkamü’l-Kur’an, I, 12). İmam Şafii Fatiha suresinin başındaki besmeleyi bu sureden bir ayet olarak kabul etmiştir.
Diğer surelerin başlarındaki besmeleler konusunda kendisinden iki farklı görüş nakledilmiş, her sureye dahil bir ayet sayılması görüşü –ona ait olması yönünden– daha sahih bir rivayet olarak kaydedilmiştir. Ebu Hanife’ye göre besmeleler surelerin başında ayrı ayetler olduğu için namazda yalnızca Fatiha’dan önce sessiz olarak okunur, Fatiha’yı takip eden ve zamm-ı sure denilen sure ve ayetlerden önce ise besmele okunmaz. Yukarıda verilen bilgiler istikametinde besmele bu surenin ilk ayeti olarak tefsir edilmiştir.
Besmele dilimize genellikle “Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla” şeklinde çevrilmektedir. Bu cümlede zikredilmeyen fakat her besmele okuyanın başlayacağı işe göre niyetinde bulunan “… okuyorum, başlıyorum, yapıyorum, yiyorum” gibi bir yüklem vardır. “Allah’ın adıyla yemek, okumak” ifadesinden Türkçe’de “yenen ve okunanın Allah’ın adıyla birlikte yenildiği veya okunduğu” anlaşılır. Bu mana kastedilmediğine göre maksadı doğru anlatabilmek için besmeleyi “Rahman ve rahim olan Allah adına, … adını anarak, … Allah’tan yardım dileyerek …” şekillerinde çevirmek de uygun olur.
Kul herhangi bir davranışta bulunurken, önemli bir işe teşebbüs ederken önce euzü çekerek muhtemel olumsuz etkileri defetmekte sonra da besmeleyi okuyarak “kendinin tek başına yeterli olmadığını, başarı ve gücün ancak Allah’tan gelebileceğini, Allah’ın yeryüzünde halife kıldığı bir varlık olarak O’nun mülkünde, O’nun adına tasarrufta bulunduğunu, asıl malik ve hakim olan Allah’ın koyduğu sınırları aşarsa emanete hıyanet etmiş olacağını…” peşinen kabul etmekte ve bundan güç almaktadır. Burada tevhid cümlesinin manası da üstü kapalı olarak mevcuttur. Zira nasıl ki tevhid cümlesinde “la ilahe” denilerek önce bütün sahte tanrılar zihinlerden siliniyor, sonra da “illallah” ifadesiyle hakiki, tek, eşi ve benzeri bulunmayan Tanrı (Allah) kalbe ve zihne yerleştiriliyorsa, euzü besmele çekildiğinde de önce kulluk ilişkisine engel olan kirli çevre temizleniyor, sonra da bu ilişkinin en uygun anahtarı kullanılmış, doğru kapılar açılmış, sağlıklı bağ kurulmuş oluyor.
Kur’an dilinde rahman sıfat-ismi de Allah’a mahsustur, başka hiçbir varlık için kullanılmamıştır. Rahman “en uzak geçmişe doğru bütün yaratılmışlara sonsuz ve sınırsız lutuf, ihsan, rahmet bahşeden” demektir. Rahman, rahmetiyle muamele ederken buna mazhar olan varlığın hak etmesine, layık olmasına bakmaz, bu sıfatın tecellisi yağmur gibi her şeyin üzerine yağar, güneş gibi her şeyi ısıtır ve aydınlatır.
Rahim “çok merhametli, rahmeti bol” demek olup bu sıfatla kullar da nitelenebilir. Allah’ın rahim sıfat-ismi O’nun, daha ziyade kullarının gelecekte elde etmek üzere hak ettikleri, layık oldukları sınırsız rahmetini, lutuf ve merhametini ifade etmektedir. “Esirgemek” ve “bağışlamak” bu sonsuz, engin ve etkisi çeşitli rahmetin ancak bir parçası, etkilerinin yalnızca bir çeşididir.
Fatiha Suresi Ne Zaman Okunur?
Fatiha Suresi, İslam alimlerine göre derin anlamlar içeren bir suredir. Fatiha Suresi’ni öğrenmek, doğru bir şekilde okumak ve farz ile müstehap namazların ilk iki rekatında okumak, her Müslüman için bir görevdir.
Namaz kılan bir kişi, namazın üçüncü ve dördüncü rek’atlarında Fatiha Suresi veya Tesbihat-ı Erbaa’yı okuma seçeneğine sahiptir. Ancak, bu konuda farklı görüşler bulunmaktadır.
Namazın birinci rek’atinde Fatiha Suresi’ne başlamadan önce “Euzu billahi mineş-Şeytanir-Racim” demek müstahaptır. Ancak, namaz sırasında Fatiha Suresi’nin sonunda “Amin” demek hem haramdır hem de namazın batıl olmasına neden olabilir.
Nafile ve müstehap namazlarda, özel bir sure belirtilmemişse sadece Fatiha Suresi’nin okunması uygun ve yeterlidir.
Fatiha Suresi, birçok durumda özellikle farz namazlardan sonra, hasta yatağının başucunda, ölünün kabre konulduğu anlarda ve İmam Hüseyin’in (a.s) Türbesi etrafında toprak alırken okunması tavsiye edilen durumlar arasındadır.
Fatiha Suresi Ölüler İçin Okunur Mu?
Fatiha Suresi, Müslümanlar arasında oldukça yaygın bir uygulama olarak, özellikle farz namazlardan sonra, hastanın yattığı yatağın başucunda veya ölünün kabre konulduğu anlarda okunması müstahaptır.
Örf ve adetlerimizde önemli bir yeri olan bu gelenek, özellikle günahlarının bağışlanması için dua etmek isteyenler veya ölenleri anmak ve anlamak isteyenler tarafından sıklıkla tercih edilir. Fatiha Suresi, bu anlamlı anlarda bir araya gelen Müslümanlar tarafından okunarak dua edilir.
Fatiha Suresi Anlamı ve Fazileti
Makale İçeriği
Fatiha Suresi
Fatiha Suresi, İslam’ın kutsal kitabı Kur’an-ı Kerim’in ilk suresidir ve Mekke döneminde inmiştir. Adını “başlangıç” anlamına gelen “Fatiha” kelimesinden alan bu sure, toplam yedi ayetten oluşur. Diğer adları arasında “Ümmü’1-Kitab” (Kitab’ın özü), “es-Seb’ul-Mesani” (Tekrarlanan yedi ayet), “el-Esas”, “el-Vafiye”, “el-Kafiye”, “el-Kenz”, “eş-Şifa”, “eş-Şükr” ve “es-Salat” bulunmaktadır.
İslam inancına göre, Kur’an’ın temel prensipleri Fatiha Suresi’nde özlü bir şekilde ifade edilmiştir. Bu surede, yalnızca övgüye layık olan tek Allah’ın varlığı, O’nun hakimiyeti, biricik mabut oluşu ve kulluğun sadece O’na yapılması vurgulanmaktadır. Ayrıca, bu surede, Allah’tan yardım istemenin ve O’na yönelmenin önemi vurgulanarak kullara doğru yolu bulmada rehberlik edilmektedir.
Fatiha Suresi, sadece inanç esaslarını değil, aynı zamanda eşsiz bir dua ve yakarışı içinde barındırmaktadır. Her bir ayeti, derin bir anlam ve güzellik içermekte olup, bu sure, Müslümanlar için hayatları boyunca tekrarlanan bir dua niteliğindedir.
Bu kutsal metnin Arapça okunuşu, Türkçe anlamı, yazılışı, meali, fazileti ve tefsiri gibi detaylar, İslam’ı anlamak ve yaşamak isteyenler için önemli bir kaynaktır. Fatiha Suresi, sadece ibadetlerde değil, aynı zamanda günlük hayatta da rehberlik eden eşsiz bir kaynaktır.
Fatiha Suresi Arapça Okunuşu
Bismillahirrahmanirrahim.
1- Bismillahirrahmanirrahim.
2- Elhamdü lillahi rabbil’alemin
3- Errahmanir’rahim
4- Maliki yevmiddin
5- İyyake na’budü ve iyyake neste’in
6- İhdinessıratel müstakim
7- Sıratellezine en’amte aleyhim ğayrilmağdubi aleyhim ve leddallin
Fatiha Suresi Türkçe Anlamı
Rahman ve Rahim olan Allah’ın ismiyle.
1- Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla.
2- Hamd (övme ve övülme), alemlerin Rabbi Allah’a mahsustur.
3- O, rahmandır ve rahimdir.
4- Ceza gününün malikidir.
5- (Rabbimiz!) Ancak sana kulluk ederiz ve yalnız senden medet umarız.
6- Bize doğru yolu göster.
7- Kendilerine lütuf ve ikramda bulunduğun kimselerin yolunu; gazaba uğramışların ve sapmışların yolunu değil! Amin.
Fatiha Suresi Konusu
Fatiha Suresi, Kur’an-ı Kerim’in temel mesajlarını, bilgilerini ve hükümlerini özetleyen bir suredir. Kur’an’ın amacı, insanların dünya hayatını düzenlemek ve bu düzenin ardından ebedi saadeti elde etmelerini sağlamaktır. Bu hedefe ulaşmak için ise şu unsurlar önemlidir: Emir ve yasaklara ihtiyaç, bu emir ve yasakların kaynağının Allah olduğunu bilmek, bu imanı güçlendirmek için mükafat ve ceza vaadi.
Fatiha Suresi, “yevmi’d-din”e kadar olan kısmıyla birinci unsuru, “müstak^m”e kadar olan kısmıyla ikinci unsuru ve geri kalanıyla mükafat ve ceza vaadini içerir. Aynı zamanda, bu konuları desteklemek, canlı bir şekilde anlatmak ve geçmişten ibret alınmasını sağlamak amacıyla Kur’an kıssalarının özü de bu surede veciz bir şekilde ifade edilmiştir.
Kur’an-ı Kerim’in içeriği, bilgi, irşad ve talimat olmak üzere iki ana kategoriye ayrılabilir. Birincisinde Allah, peygamberlik, gayb alemi gibi konular yer alırken, ikincisinde ibadetler, ahlaki hükümler ve öğretiler bulunmaktadır. Fatiha Suresi, bu konuları ya sözüyle ya da özüyle içermekte ve aklın önünü açarak ışık tutmaktadır.
Surenin başındaki “Hamd Allah’a mahsustur” ifadesi, Allah’ın yetkinlik sıfatlarını yücelten bir övgüyü içerirken, diğer ifadeler de Allah’ın yaratma, rahmet ve adalet sıfatlarına vurgu yapmaktadır. Aynı zamanda, “Yalnız sana kulluk ederiz” ve “Yalnız senden yardım dileriz” cümleleri imanı, ihlası ve tevhidi ifade etmektedir.
“Bi” edatından başlayarak besmele, Fatiha ve Kur’an’ın genelinde ilahi sırların perde perde açıldığı bir süreci temsil eder. Bu süreçte, kul ile Allah arasındaki ilişkinin ana teması “musahabe” (beraberlik) ve “istiane” (yardım dileme) şeklinde ifade edilir. Besmelenin geri kalanı ve Fatiha, bu ilişkiyi daha da detaylandırarak, diğer sureler ve ayetlerle bir bütünlük oluşturarak anlatır.
Fatiha Suresi Nuzül
Mushafta birinci sırada bulunan, nüzul sıralamasında ise beşinci olarak yer alan Fatiha Suresi, Hz. Muhammed’in peygamberliğinin ilk yıllarında Mekke’de nazil olduğuna dair genel bir mutabakat bulunmaktadır. Ancak, bu surenin nüzul sebebiyle ilgili özel bir olay kaynaklarda yer almamaktadır. Fatiha Suresi, Kur’an’ın bir özeti ve aynı zamanda ön sözü gibi işlev görmektedir.
Her mümin için önemli bir ibadet olan namazda, Fatiha Suresi’nin her rekâtında Rableriyle konuşur gibi okunması, bu sure aracılığıyla Allah’a yaklaşmayı ifade eder. Surenin muhkem ve özlü ifadeleri, müminin dua, övgü ve yakarışlarını içerir, böylece Fatiha, ibadetin kalbi olan namazda bir derinlik ve bağ kurma aracıdır.
Fatiha Suresi, kulların Rabbleriyle iletişim kurmalarına vesile olması, Rableriyle konuşurcasına dua etmelerini teşvik etmesi ve bu yolla Allah’a daha yakın olmalarını sağlaması açısından önemli bir rol oynamaktadır. Her kelimesi derin anlamlar barındıran bu sure, Müslümanların günlük ibadetlerinde Rableriyle daha yakın bir ilişki kurmalarına yardımcı olur.
Fatiha Suresi Fazileti
Fatiha Suresi, hem bütünüyle okunan dua hem de sadece “elhamdülillah” gibi ifadelerle dile getirilen hamdin değeri, müminin dini hayatındaki önemi konusunda pek çok sahih hadis bulunmaktadır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.), “Zikrin en üstünü ‘la ilahe illallah’, duanın en yücesi ‘elhamdülillah’tır” buyurarak hamdin eşsiz bir değerine vurgu yapmıştır. Ayrıca, “Allah’a hamd ile başlamayan her önemli işin sonu güdüktür” ilkesiyle, hamdin hayatımızın her anında önemli bir yer tutması gerektiğine dikkat çekilmiştir.
Fatiha Suresi’nin, Kur’an’ın bir özeti gibi değerlendirilmesi, peygamberimiz tarafından da teyit edilmiştir. Hz. Muhammed (s.a.v.), sahabi Ebu Said b. Mualla’ya, mescidden çıkmadan önce Kur’an’ın en büyük suresini bildireceğini söyleyip ardından bunun Fatiha olduğunu açıklamıştır.
Ayrıca, birçok sahih hadiste Fatiha Suresi’nin şifa özellikleri üzerine de vurgu yapılmıştır. Bu, bu surenin okunmasının sadece manevi değil, aynı zamanda fiziksel sağlık üzerinde de olumlu etkiler bırakabileceğini ifade etmektedir.
Fatiha Suresi’nin öncesinde okunan “Euzü” veya “istiaze” cümlesi, mushafa yazılmamış olmasına rağmen, Kur’an okuma esnasında şeytandan Allah’a sığınmayı ifade eder. Bu, Kur’an’ı okumaya başlarken yapılan bir ritüel olup, “Kur’an okuyacağın vakit o kovulmuş şeytandan Allah’a sığın” (Nahl 16/98) ayetiyle desteklenmiştir. Bu çekilen “Euzü” cümlesi, farklı müctehitlere göre farz olabileceği gibi, çoğunluk tarafından tavsiye edilen bir davranış olarak kabul edilir.
Şeytanın kötü etkilerinden korunmak ve insanların hayatlarına olumsuz müdahalelerden kaçınmak için “Euzü” çekmek, aynı zamanda müminin imtihan şuurunu canlı tutarak manevi bir uyanıklık ve tedbirli olma durumunu da teşvik etmektedir. Bu, kötülüğe karşı iyilikle karşılık vermenin, euzü çekerek şeytanın vesvese ve kışkırtmalarından uzaklaşmanın, insanın imanını güçlendiren bir mücadele süreci olduğunu gösterir.
Fatiha Suresi Tefsiri
Surelerin başında bulunan besmele cümlelerinin, Kur’an-ı Kerim’in mushaflarda ilk defa toplanmasından itibaren yazılageldiği, aynı dönemde Kur’an’a dahil olmayan hiçbir şeyin mushafa yazılmadığı dikkate alınırsa –aksine görüşler bulunmakla birlikte– her surenin başındaki besmeleyi, surenin ayet sayılarına dahil olmayan ayrı bir ayet olarak kabul etmek gerekmektedir. Hanefi fıkıhçılarının görüşleri de böyledir (Cessas, Ahkamü’l-Kur’an, I, 12). İmam Şafii Fatiha suresinin başındaki besmeleyi bu sureden bir ayet olarak kabul etmiştir.
Diğer surelerin başlarındaki besmeleler konusunda kendisinden iki farklı görüş nakledilmiş, her sureye dahil bir ayet sayılması görüşü –ona ait olması yönünden– daha sahih bir rivayet olarak kaydedilmiştir. Ebu Hanife’ye göre besmeleler surelerin başında ayrı ayetler olduğu için namazda yalnızca Fatiha’dan önce sessiz olarak okunur, Fatiha’yı takip eden ve zamm-ı sure denilen sure ve ayetlerden önce ise besmele okunmaz. Yukarıda verilen bilgiler istikametinde besmele bu surenin ilk ayeti olarak tefsir edilmiştir.
Besmele dilimize genellikle “Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla” şeklinde çevrilmektedir. Bu cümlede zikredilmeyen fakat her besmele okuyanın başlayacağı işe göre niyetinde bulunan “… okuyorum, başlıyorum, yapıyorum, yiyorum” gibi bir yüklem vardır. “Allah’ın adıyla yemek, okumak” ifadesinden Türkçe’de “yenen ve okunanın Allah’ın adıyla birlikte yenildiği veya okunduğu” anlaşılır. Bu mana kastedilmediğine göre maksadı doğru anlatabilmek için besmeleyi “Rahman ve rahim olan Allah adına, … adını anarak, … Allah’tan yardım dileyerek …” şekillerinde çevirmek de uygun olur.
Kul herhangi bir davranışta bulunurken, önemli bir işe teşebbüs ederken önce euzü çekerek muhtemel olumsuz etkileri defetmekte sonra da besmeleyi okuyarak “kendinin tek başına yeterli olmadığını, başarı ve gücün ancak Allah’tan gelebileceğini, Allah’ın yeryüzünde halife kıldığı bir varlık olarak O’nun mülkünde, O’nun adına tasarrufta bulunduğunu, asıl malik ve hakim olan Allah’ın koyduğu sınırları aşarsa emanete hıyanet etmiş olacağını…” peşinen kabul etmekte ve bundan güç almaktadır. Burada tevhid cümlesinin manası da üstü kapalı olarak mevcuttur. Zira nasıl ki tevhid cümlesinde “la ilahe” denilerek önce bütün sahte tanrılar zihinlerden siliniyor, sonra da “illallah” ifadesiyle hakiki, tek, eşi ve benzeri bulunmayan Tanrı (Allah) kalbe ve zihne yerleştiriliyorsa, euzü besmele çekildiğinde de önce kulluk ilişkisine engel olan kirli çevre temizleniyor, sonra da bu ilişkinin en uygun anahtarı kullanılmış, doğru kapılar açılmış, sağlıklı bağ kurulmuş oluyor.
Kur’an dilinde rahman sıfat-ismi de Allah’a mahsustur, başka hiçbir varlık için kullanılmamıştır. Rahman “en uzak geçmişe doğru bütün yaratılmışlara sonsuz ve sınırsız lutuf, ihsan, rahmet bahşeden” demektir. Rahman, rahmetiyle muamele ederken buna mazhar olan varlığın hak etmesine, layık olmasına bakmaz, bu sıfatın tecellisi yağmur gibi her şeyin üzerine yağar, güneş gibi her şeyi ısıtır ve aydınlatır.
Rahim “çok merhametli, rahmeti bol” demek olup bu sıfatla kullar da nitelenebilir. Allah’ın rahim sıfat-ismi O’nun, daha ziyade kullarının gelecekte elde etmek üzere hak ettikleri, layık oldukları sınırsız rahmetini, lutuf ve merhametini ifade etmektedir. “Esirgemek” ve “bağışlamak” bu sonsuz, engin ve etkisi çeşitli rahmetin ancak bir parçası, etkilerinin yalnızca bir çeşididir.
Fatiha Suresi Ne Zaman Okunur?
Fatiha Suresi, İslam alimlerine göre derin anlamlar içeren bir suredir. Fatiha Suresi’ni öğrenmek, doğru bir şekilde okumak ve farz ile müstehap namazların ilk iki rekatında okumak, her Müslüman için bir görevdir.
Namaz kılan bir kişi, namazın üçüncü ve dördüncü rek’atlarında Fatiha Suresi veya Tesbihat-ı Erbaa’yı okuma seçeneğine sahiptir. Ancak, bu konuda farklı görüşler bulunmaktadır.
Namazın birinci rek’atinde Fatiha Suresi’ne başlamadan önce “Euzu billahi mineş-Şeytanir-Racim” demek müstahaptır. Ancak, namaz sırasında Fatiha Suresi’nin sonunda “Amin” demek hem haramdır hem de namazın batıl olmasına neden olabilir.
Nafile ve müstehap namazlarda, özel bir sure belirtilmemişse sadece Fatiha Suresi’nin okunması uygun ve yeterlidir.
Fatiha Suresi, birçok durumda özellikle farz namazlardan sonra, hasta yatağının başucunda, ölünün kabre konulduğu anlarda ve İmam Hüseyin’in (a.s) Türbesi etrafında toprak alırken okunması tavsiye edilen durumlar arasındadır.
Fatiha Suresi Ölüler İçin Okunur Mu?
Fatiha Suresi, Müslümanlar arasında oldukça yaygın bir uygulama olarak, özellikle farz namazlardan sonra, hastanın yattığı yatağın başucunda veya ölünün kabre konulduğu anlarda okunması müstahaptır.
Örf ve adetlerimizde önemli bir yeri olan bu gelenek, özellikle günahlarının bağışlanması için dua etmek isteyenler veya ölenleri anmak ve anlamak isteyenler tarafından sıklıkla tercih edilir. Fatiha Suresi, bu anlamlı anlarda bir araya gelen Müslümanlar tarafından okunarak dua edilir.